Courageous tribal conversations

Een moedig gesprek is een gesprek waar je moed voor nodig hebt, waar je met een open hart ingaat, op zoek naar verbinding en in het veld van de groep ontstaat heling. 

De term courageous conversation heb ik ontleend aan David Whyte. En in courageous zit het woord coeur verstopt, frans voor hart. Whyte: 'a couragous conversation is the one you don't want to have'. Waarop hij altijd begint te lachen. Waarmee hij maar aan wil geven dat het niet iets is wat makkelijk gaat. Je moet een eerste stap zetten om je te begeven op hobbelig terrein, een beweging door moeilijkheden heen. Om te ontdekken dat er steun te vinden is, steun die al die tijd al onder onze voeten heeft gelegen.

De term tribal heb ik aan Olivier Winants ontleend. Als je een gesprek voert in een groep, tribe, dan ontstaat er iets ‘in het midden’ je zou het resonantie kunnen noemen maar je kan het ook een zegen noemen. Er is een bepaalde trilling waardoor je voelt dat het klopt en dat je merkt dat er iets is bijgekomen. Ik heb dit in de vijftien jaar dat ik dit nu doe elke keer opnieuw ervaren.
Winants zegt hier het volgende over: "Tribe is een plek waar de volle waarheid er mag zijn, tribe is eerbetoon aan ons collectieve verlangen tot levenlust. Tribe is de plek waar de overleving via diep verbonden relaties tot rust kan komen. Tribe is de plek waar we rouwen, waar pijn naar boven mag komen en geinfuseerd wordt met liefde."
En: "Door mensen dicht genoeg bij elkaar te brengen, en daarin de waarheid te stimuleren. Dan hebben we de diepe moed te vatten om elkaar voorbij de oppervlakte te ontmoeten, voorbij de waarheidsontwijking - de emotionele variant van onsteking, pus of etter. Enkel waar we onszelf vol laten zien en inbrengen, kan het leven in elk van ons zich in elkaar herkennen. Anders gezegd: wat niet in relatie wordt gebracht, heelt niet."

De gesprekken gaan over thema's als: hoe word ik een wijze oude(re) vrouw, hoe vul ik mijn derde levensdeel, hoe ben ik een goede voorouder en welke wijsheid heb ik in pacht. 

Clarissa Pinkola Estes van de 'Ontembare vrouw' zegt over de wijze oude vrouw, een crone, het volgende:  'Ze kijkt met de ogen van hart en ziel en dus met de ogen van de creërende macht. Dat maakt dat een Crone in alle scherpte soms ook zaken kan en durft te benoemen, die normaliter onder het tapijt geschoven blijven. Ze is voorbij aan pleasen en aardig gevonden willen worden. Liefdevol benoemt ze datgene, wat benoemd mag worden."

Als je dan over de helft bent van je leven wat is er dan nog mogelijk; wat wil zich via jou manifesteren. 

En hoe kan je een goede voormoeder zijn, wíl je überhaupt een goede voorouder zijn. Deze term heb ik ontleend aan Roman Krznaric met zijn boek 'de goede voorouder' waarin hij het heeft over lange termijndenken. Hij relativeert het egodenken, schetst zeven generaties voor jou en zeven generaties na jou met jouzelf er tussenin. Waar ben je je voorouders dankbaar voor en waar zal het nageslacht jou weer dankbaar voor zijn. 

En welke wijsheid heb jij in pacht. Iedereen heeft namelijk de wijsheid in pacht. De wijsheid is er en die kan je pachten, zeg maar. Net als een boer land pacht of een ondernemer een winkelpand. Het mooie is juist jóuw verhaal, jóuw waarheid en jouw kwetsbaarheid. 

In onze moedige gesprekken word je uitgenodigd om ook je pijn te laten zien. Pijn omhoog laten komen geeft verbinding, met jezelf maar ook met anderen. Met de idee om de kracht van die pijn om te zetten naar een constructieve kracht. Belangrijk om hierbij te zeggen dat het niet gaat om therapie. Maar het laten zien van je pijn en je gedragen voelen in het veld van de andere vrouwen heeft op zichzelf een helende werking. Daar hoeft verder niemand iets voor te doen en daar mag je en kan je op vertrouwen. Winants zegt het zo: "In het zachtmoedig en openhartig bij elkaar komen als mensen, komt het zielsherstel altijd vanzelf op gang."

Onderwerpen als tussentijd, 'liminal time', komen in de gesprekken voorbij en Jean Shinoda Bolen zegt hier mooie dingen over. Bijvoorbeeld dat je door een crisis in die tussentijd terecht kunt komen en uitgedaagd wordt om na te denken wat je nu écht wilt. Waarbij ze de volgende vragen centraal stelt: 

• will it be meaningful
• will it be fun 
• is it driven by love

Prachtige vragen om over na te denken als je in je derde levensdeel terecht bent gekomen. 

Er was verwarring of de bijeenkomsten specifiek bedoeld zijn voor vrouwen met kinderen. Dat is zeker niet het geval. Het grappige is dat er in de eerste groep die de serie volgt meer vrouwen zijn zonder kinderen dan met. De verwarring ontstaat mogelijk doordat ik het over goed voorouderschap heb. Maar dat zie ik in de volle breedte. Als vrouw kan je dingen doen die een positief effect hebben op de wereld om je heen en daarmee ook op de wereld na jou; als ik in een enthousiaste bui ben noem ik dit: leven geven.

Het boek van Anneke Wittermans 'Ode aan de laatste van de vrouwenlijn' kwam in die zin ook voorbij. Van haar komt de term laatstelijners, vrouwen die geen kinderen hebben en vrouwen die zoons hebben. Zij zegt hier het volgende over: De laatsten van de vrouwenlijn wacht een speciale invulling van het leven. Laatstelijners hebben een andere levensopdracht, een buitengewone missie. Zij worden geroepen om datgene, wat zich eeuwenlang in de vrouwenlijn heeft kunnen opbouwen te filteren, verfijnen, belichamen en te bevrijden. Hierin zijn laatstelijners toonbeelden, voorlopers, pioniers hoe in het leven te excelleren. 

Eén van de deelneemsters aan de vijfdaagse, Pauline Kemkers schreef posts op Linkedin van de eerste twee bijeenkomsten. Te mooi om niet te delen: 

Dag 2
Leven geven, leven!
Vier het leven, elke dag!
Niet altijd vanzelfsprekend!

Poeh, dit was weer zo'n verbindende dag vol leerzame levensverhalen. Een stel wijze moedige vrouwen bij elkaar. Sterk en prachtig in hun eigenzinnigheid en puurheid, met het hart open. Ik hou daarvan. Ik mocht deel zijn van dit krachtige en tegelijk kwetsbare gezelschap! De veranderde samenstelling gaf een draai aan de onderlinge dynamiek en impact. 

Van de locatie en weersomstandigheden kan ik dan extra genieten. Buitenleven is altijd een inspiratie voor mij. Grote groepen ganzen in waterige en wit besneeuwde weilanden bij Pean in Akkrum. Dreigende wolkenluchten en frisse buien. Binnen een warm houtvuurtje in de kachel. Niets te klagen. 

Mooi om te zien hoeveel leven gegeven wordt in alle vormen, soorten, kleuren en geuren. In de context van werk én in de privewereld. Voormoeder, volgmoeder, moeder... baarmoeder... Hoe tevreden de één en hoe boos, bang of bedroefd de ander kan zijn in haar eigen historische film vol scènes met en zonder kinderen... Ieder haar eigen verhaal, in leven met de liefde die stroomt in jezelf. Soms ontploft de emotie. Soms slaat het naar binnen. Proces. Pijn. Energie. Doorgeven. Doorleven. Potentieel met de wijsheid in pacht... 

Dag 1
Vrouwen en laagjes...

Zweverig? Opstijgen? Dacht het niet! Evenwicht tussen spiritualiteit en aardsheid, op een prachtige pure plek bij Akkrum bij Pean aan het water...

Vrouwen geven leven door, op heel veel manieren. Vrouwen zijn moedig en durven te vertrouwen op persoonlijke kracht in het kwetsbaar zijn. Mannen kunnen dat ook, zéker, maar gisteren was ik tussen enkel mooie wijze (oude) vrouwen. Stevig kaliber. Rake levensverhalen! Onder ons zoekende burgemeesters, verdwaalde import, dochters, moeders, oma's, zwarte bladzijden, naamgenoten, levende rouw, en meer. Sterke vrouwen geschiedenissen, inspirerende teksten, gesproken en geschreven. Symboliek. 

Leeftijden, leef tijden, stromende levensfasen... voeding. Ik hou ervan.

Vrouwen hebben harde en zachte kanten. Ik ook. Jij ook. In de dynamiek en intensiteit van beide, en alle laagjes daartussen, met meer en minder impact, leven wij ons leven. En het was fris, voor sommigen onder ons zelfs koud, na een duik of dip in het open water! Dus laagjes shirts en vesten zijn ook helpend, verwarmend! Zachte stofjes graag... 

Ooohh, en wat zijn we goed in zelfkritiek. Gelukkig ook in verkennen van zelfinzicht! Welke wijsheid heb jij in pacht...? Achteruit kijken. Vooruit kijken. Voormoeders. Volgmoeders. Vrouwen geven leven door. Niet altijd letterlijk via biologische eigen kinderen, maar op heel veel manieren... 

In het komend voorjaar organiseer ik nog twee 'losse' couragous tribal conversations waarvan je de data hier terug kunt vinden. 

Data moedige ontmoetingen voorjaar 2025

Omdat ik een beetje go with the flow data plan voor moedige ontmoetingen waardoor het zo nu en dan wat verwarrend werd, heb ik nu een blog gemaakt waar de verschillende data terug te vinden zijn. ik onderscheid drie verschillende bijeenkomsten. 

Serie van vijf (loopt al en is vol)
Er is de serie van vijf courageous tribal conversations op vrijdag in Pean met een vaste groep. 
11 oktober; 22 november; 24 januari; 14 maart; 25 april loopt en is vol
Winterseizoen 2025 komen er nieuwe data

Losse dagen
Daarnaast plan ik komend voorjaar twee courageous tribal conversations op vrijdag waar je gewoon los voor in kan tekenen:
7 februari en 4 april

Ochtenden
En als laatste heb ik nog vijf vrijdagen geprikt voor de moedige gesprekken in Postplaza
17 januari, 28 februari, 28 maart, 2 en 30 mei

vrouwen die aan de slag willen met wijsheid en waarheid

 Courageous tribal conversations

Komend winterseizoen organiseer ik bijeenkomsten voor vrouwen. Vrouwen die bezig willen met wijsheid, waarheid en verbinding. 

Eigen foto

Ik geloof in de meerwaarde van de groep. Dit ervoer ik elke keer tijdens de moedige gesprekken die ik in de afgelopen jaren op ochtend organiseerde. Wat er in het contact ontstaat is meer dan de som der delen. Zoals ik in deze blog, geïnspireerd door Olivier Winants, schrijf dat als we écht samen gaan leven, elkaar onze pijn en kwetsbaarheid laten zien, we kunnen helen. Hij stelt dat doordat je één op één aan de slag gaat je een systeemprobleem individueel maakt. Van hem komt de term tribal healing en dat is me uit het hart gegrepen. 

Daarnaast schreef ik al vaker over mijn inspiratiebron David Whyte aan wie ik de term ‘moedige gesprekken’ heb ontleend. Ik hou van moedige groepsgesprekken met vrouwen. Gesprekken waar je met een open hart ingaat en waarin je lef genoeg hebt om je pijn te laten zien. Waar ik in de zetting van die moedige gesprekken niet van hou is discussie. Iemand laat immers iets zien waar moed voor nodig is en wat daarmee spannend is. Dus het laatste wat je nodig hebt is dat daar aan getwijfeld wordt of dat er allerlei goede adviezen op losgelaten worden. Het enige wat in die zetting in mijn ogen past, is liefdevolle aandacht. 

Mijn eerste gedachte was dan ook om deze bijeenkomst courageous tribal conversation te noemen maar dat werd me afgeraden. Toch vind ik het elke keer opnieuw van belang om mijn inspiratiebronnen te noemen en te eren.

Wat is nu de gedachte van deze bijeenkomst?

Als je elkaars pijn gezien hebt en je eigen pijn hebt ervaren geeft dit verbinding met jezelf én met die anderen. Is er een soort geruststellend gevoel dat je ergens een plek hebt waar je terecht kunt. Want het is nog lang niet altijd vanzelfsprekend om je zieleroerselen te delen. 
We beginnen de ochtend met een gesprek over jezelf, waar je zit, waar je naar toe wilt en waar je verlangen zit. En ’s middags is meer praktisch van aard om handen en voeten te geven aan je verlangen en jouw heling. 

Tijdens de bijeenkomst zullen onderstaande vragen voorbijkomen. 

1. Hoe maak je ruimte voor datgene wat zich wil manifesteren via jou
2. Hoe ben je een goede voormoeder, voorouder
3. Hoe wil jij je derde levensdeel invullen
4. Wat is jouw waarheid, jouw verhaal
5. Hoe zet je de kracht van jouw pijn om in een constructieve kracht waarbij we onderzoeken hoe jouw voormoeders dat deden
6. Welke wijsheid heb jij in pacht
7. Op welke manier geef jij vorm aan je leven
8. Hoe zet ik de macht van het woord, beeld etc in
9. Hoe word ik een wijze, oude vrouw

De locatie maakt uit en ik heb ervaren hoe fijne sfeer er hangt in Goudûle, huisje op Pean-bûten, vlakbij Akkrum. Ik huur hier een 16-persoons huis waar koffie/thee met wat lekkers en de lunch geregeld is. Het recreatieparkje ligt aan het water en biedt zo de gelegenheid om te wandelen en bij het water te kijken. Maar voor de liefhebbers, waaronder ikzelf, hahaha, kan er ook gestart worden met een plons in het water. Douchegelegenheid is aanwezig. Je kunt alvast kijken op hun website bij het huisje Goudûle. 

Data: hier te vinden
Tijden: programma van 10 – 17 uur. Optie: duik in het water als kickstart (douchegelegenheid aanwezig). Dan 9 uur komen
Kosten: € 125,- incl koffie/thee en wat lekkers en lunch 
Groepsgrootte: Minimaal 6 aanmeldingen, maximaal 10
Locatie: Pean-bûten in Nes
Informatie en opgave via jeltinezijlstra@gmail.com.

Moedig groepsgesprek voor vrouwen

Courageous tribal conversation

Komend najaar organiseer ik een bijeenkomst voor vrouwen. Vrouwen die bezig willen met wijsheid, waarheid en verbinding. 

Eigen foto

Iemand vroeg me waarom ik geen therapeutische praktijk opzet en dat is omdat ik echt geloof in de meerwaarde van de groep. Dit heb ik ook elke keer ervaren tijdens de moedige gesprekken die ik op ochtend organiseerde. Wat er in het contact ontstaat is meer dan de som der delen. En één op één in een therapeutisch sessie is er een ongelijkwaardige relatie omdat het als therapeut overheersend niet de bedoeling is dat het over jezelf gaat.  

Zoals ik in deze blog, geïnspireerd door Olivier Winants, schrijf dat als we écht samen gaan leven, elkaar onze pijn en kwetsbaarheid laten zien, we kunnen helen. Hij noemt het zelfs onethisch om één op één aan de slag te gaan omdat je op die manier een systeemprobleem individueel maakt. Van hem komt de term tribal healing. En dat is me uit het hart gegrepen. Het is ook reden waarom ik geen hoge prijzen ga berekenen omdat ik me rijk voel, mijn eigen broek al op kan houden en graag een goede voorouder wil zijn. En dat iedereen de mogelijkheid heeft om aan te sluiten.

Al vaker heb ik toegelicht dat de term ‘moedige gesprekken’ aan David Whyte is ontleend. Ik hou van moedige groepsgesprekken met vrouwen. Gesprekken waar je met een open hart ingaat en waarin je lef genoeg hebt om je pijn te laten zien. Waar ik in de zetting van die moedige gesprekken niet van hou is discussie. Iemand laat immers iets zien waar moed voor nodig is en wat daarmee spannend is. Dus het laatste wat je nodig hebt is dat daar aan getwijfeld wordt of dat er allerlei goede adviezen op losgelaten worden. Het enige wat in die zetting in mijn ogen past, is liefdevolle aandacht. 

Mijn eerste gedachte was dan ook om deze bijeenkomst courageous tribal conversation te noemen maar dat werd me afgeraden. Toch vind ik het elke keer opnieuw van belang om mijn inspiratiebronnen te noemen en te eren.

Wat is nu de gedachte van deze bijeenkomst?

Als je elkaars pijn gezien hebt en je eigen pijn hebt ervaren geeft dit verbinding met jezelf én met die anderen. Is er een soort geruststellend gevoel dat je ergens een plek hebt waar je terecht kunt. Want het is nog lang niet altijd vanzelfsprekend om je zieleroerselen te delen. 
We beginnen de ochtend met een gesprek over jezelf, waar je zit, waar je naar toe wilt en waar je verlangen zit. En ’s middags is meer praktisch van aard om handen en voeten te geven aan je verlangen en jouw heling. 

Tijdens de bijeenkomst zullen onderstaande vragen voorbijkomen. 

1. Hoe maak je ruimte voor datgene wat zich wil manifesteren via jou
2. Hoe ben je een goede voormoeder, voorouder
3. Hoe wil jij je derde levensdeel invullen
4. Wat is jouw waarheid, jouw verhaal
5. Hoe zet je de kracht van jouw pijn om in een constructieve kracht waarbij we onderzoeken hoe jouw voormoeders dat deden
6. Welke wijsheid heb jij in pacht
7. Op welke manier geef jij vorm aan je leven
8. Hoe zet ik de macht van het woord, beeld etc in
9. Hoe word ik een wijze, oude vrouw

De locatie vind ik ook erg belangrijk en deze keer kwam Pean-bûten, vlakbij Akkrum voorbij #universesays. Ik huur hier een 16-persoons huis waar koffie/thee met wat lekkers en de lunch geregeld is. Het recreatieparkje ligt aan het water en biedt zo de gelegenheid om te wandelen en bij het water te kijken. Maar voor de liefhebbers, waaronder ikzelf, hahaha, kan er ook gestart worden met een plons in het water. Douchegelegenheid is aanwezig. Je kunt alvast kijken op hun website bij het huisje Goudûle. 

Data: hier te vinden
Tijden: programma van 10 – 17 uur. Optie: duik in het water als kickstart (douchegelegenheid aanwezig). Dan 9 uur komen
Kosten: € 125,- incl koffie/thee en wat lekkers en lunch 
Groepsgrootte: Minimaal 6 aanmeldingen, maximaal 10
Locatie: Pean-bûten in Nes
Informatie en opgave via jeltinezijlstra@gmail.com.

Trauma en het zenuwstelsel

Wat Johannes Schmidt ons tijdens de traumatraining (2006 – 2007) al meegaf was het verband tussen trauma en het autonome zenuwstelsel. Maar dit kon ik destijds niet in de volle omvang vatten. Ondertussen is hier al weer veel meer over bekend: de Polyvagaaltheorie van Stephen Porges. En gelukkig is Jan Bommerez weer actief met het vertolken van deze theorie. Onderstaande is geïnspireerd op twee podcasts van Jan met Thijs Lindhout en met Sanae Orchi van Wijsdom.

Eerstens brengt Jan een verschil aan tussen shocktrauma en ontwikkelingstrauma waarvan de laatste nog steeds onderbelicht is. Shocktrauma kent waarschijnlijk iedereen: er is een heftige impact in korte tijd met als gevolg angst. Ontwikkelingstrauma ontstaat ten gevolge van kleinere heftige gebeurtenissen die langere tijd aanhouden met als gevolg angstigheid. En zoals Peter Levine zegt is niet de impact zelf de oorzaak van trauma maar het effect op het zenuwstelsel. 

Okay, dat zenuwstelsel dus. Hier een beetje krakkemikkige uitleg mijnerzijds maar mogelijk aanleiding voor jou om de podcasts van Jan te luisteren of je verder te verdiepen in de polyvagaaltheorie.

Twee dingen vooraf
Je zenuwstelsel is nog niet af is als je wordt geboren. 90% van de groei van de hersenen vindt plaats in je eerste vijf levensjaren. Dit gebeurt in coregulering, meestal met de moeder. Als de moeder veiligheid kent in haar zenuwstelsel en dat ook biedt dan leert het kind veiligheid herkennen. En als je dit als kind dus niet krijgt dan word je zenuwstelsel ingesteld op gevaar.

Waar Porges en de wereld van trauma zich op richt is het autonome zenuwstelsel. Het autonome zenuwstel is opgesplitst in twee delen: het sympathische deel en het parasympathische deel. Het sympathische deel zorgt in de gezonde situatie voor een staat van activiteit bij de gewone, normale dagelijkse dingen. Maar in geval van heftige triggers slaat dat sympathische deel door naar de bekende vecht of vlucht reactie. Het parasympathische deel zorgt in de gezonde situatie voor rust en ontspanning maar ten gevolge van die zelfde heftige triggers kan je via dit deel terechtkomen in de bekende freeze reactie. 

Een belangrijke term in de theorie is de nervus vagus, deze maakt deel uit van het parasympathische zenuwstelsel. Porges splits de nervus vagus op in dorsale vagus en ventrale vagus. Dorsale vagus loopt via de achterkant langs hersenstam en gaat naar hart, longen en spijsverteringsorganen. De ventrale vagus loopt langs de voorkant van de hersenstam en maakt verbinding tussen hart, oren en ogen en voorste hersenen.

De dorsale vagus stuurt dus de belangrijke organen aan maar zorgt dus in geval van triggers ook voor het stilleggen van die organen. De ventrale vagus zorgt ervoor dat je niet voortdurend in een stressstaat bent en regelt een ontspannen staat waarin je kunt waarnemen en redeneren; het sociale betrokkenheidssysteem. De ventrale staat stelt je primaire reactie uit omdat je een goede verbinding hebt met je voorste hersenen (overzicht) waardoor je in verbinding kunt blijven in de relatie. 

Porges stelt dat er drie staten zijn: de dorsale (freeze), de sympathische (fight/flight) en de ventrale (sociaal betrokken). Het is ook in deze volgorde dat de effecten zich voordoen, heen en weer. Dit noemt hij de hiërarchie. 

Wat nogal technisch is maar toch nuttige informatie is dat de dorsale vagus geen myeline heeft, wat een soort van smeermiddel is en zorgt voor een snelle verbinding terwijl de ventrale vagus dit wel heeft daarom wordt dit ook wel de slimme vagus genoemd. En hier komt dus een deel van het probleem: als die ventrale vagus niet goed ontwikkeld is in je vroege jaren dan heb je kans dat de dorsale staat minder snel wordt gecorrigeerd door de ventrale staat. 

Heling en herstel van het zelfregulerende vermogen van dit ventrale stelsel is zeker mogelijk maar krijg je niet door het inzicht, hoewel dat zeker helpend is, maar door ervaring en bewust oefenen. Zenuwstelsel begrijpt energie. Jan zegt hierover dat je je zenuwstelsel kunt transformeren door training en herhaling waardoor neurologisch iets verandert. Hij vertelt over een zenmeester die zei: Je moet niet streven naar verlichting maar van al je opinies afkomen. Jezelf dus de gedachte aanleren: “Okay daar komt een oordeel en nu ga ik even blijven waarnemen” dat is training van je manier van communiceren én van je zenuwstelsel. Op deze manier leer je je oordeel uit te stellen, je oordeelt sowieso maar je kunt het uitstellen. Je leert om de reactietijd tussen stimulus en respons te vergroten (Stephen Covey/Victor Frankl)

Mocht je nu meer willen leren en oefenen met gerichte informatie en trainingsmateriaal dan heeft Jan Bommerez een prachtige online-training die je hier kunt vinden. Let wel even op dat je onder de genoemde podcasts bovenin er een kortingscode te vinden is. 

Door jouw struikelen heel jij de wereld.

Eén van de heerlijke hapjes
 die Welmoed van Loft maakte voor mijn feest

In het voorjaar 2023 gaf ik een feest als een soort ritueel voor het einde van een periode in mijn leven. Afgerond vijftien jaar had ik van alles georganiseerd aan moedige ontmoetingen in allerlei vorm en maat. Ik ontdekte dat ik daarmee een vorm had gecreëerd voor mijn overlevingspatroon om beschouwend in de wereld te staan. Omdat ik een actieve keuze wilde maken om minder te gaan beschouwen en meer te gaan deelnemen had ik het nodig om te stoppen met wat ik dus lang en succesvol had gedaan maar wat me ook vasthield in dat patroon. 

Taraaaa mooi inzicht, goede ontwikkeling zou je zo zeggen. Maar ja, wat nu?
Oppassen op de kleinkinderen en deelnemen aan hun leven is zéker een waardevolle activiteit. Maar er is meer, stel dat ik nog 30 jaar te leven heb dan is er nog van alles te doen. Olivier Winants, op Linkedin erg actief met prachtige teksten rondom trauma, relaties en heling, inspireerde me. 

Het pad verliezen is deel van het pad
Wat is het pad wat voor me ligt en hoe geef ik vorm aan dat wat zich nog via mij wil manifesteren. Turn your personal mess in your message, zegt Olivier. Afgelopen halfjaar heb ik een aantal initiatieven gelanceerd die een zachte dood stierven door gebrek aan belangstelling. En dat is informatie, kennelijk kwamen die initiatieven niet uit de goeie bron.
Vandaar dat ik nu experimenteer met de uitspraak van Olivier: ‘Als je echt waarheid gaat spreken trek je je tribe aan.’ 

bospad naar het Pärt-centre in Laulasmaa, Estland

In deze zin staan twee termen waar ik, al schrijvend, over na wil denken en dat zijn: waarheid en tribe. Wat is nu mijn waarheid eigenlijk? En hoe ziet een tribe, mijn tribe er eigenlijk uit? 

Waarheid
Wat waar is in jou, is kwetsbaarheid, zegt Olivier; als je dit in jezelf naar boven laat komen dan heb je echte verbinding met de pijn. Helen is die pijn voelen en daar liefde aan toevoegen. 

Wat ik heb ontdekt rondom mijn waarheid is dat ik van jongsaf aan een ingebakken afkeer van hiërarchie heb. Dat iemand zich ‘de baas’ voelt, zegt mij weinig. En ik heb ontdekt dat er in mijn celgeheugen allerlei herinneringen liggen opgeslagen rondom fysiek geweld, onderdrukking en een doodsveroordeling waar het gaat om de macht van het woord. Dit noem ik mijn witchwound. Met terugwerkende kracht, met dit soort inzichten begrijp ik nu ook dat er onder mijn handen, grotendeels onbewust gestuurd, een groot vrouwennetwerk ontstond waar ik als thema aan meegaf: ‘Het versterken van de vrouwelijke energie’. En vandaar ook dat mijn waarheid is dat ik mijn energie nog steeds wil besteden aan het versterken van vrouwelijke energie, die van mij én die van anderen. 

Daarnaast ben ik, net als Olivier, bullshitmoe en heb ik nul zin in oppervlakkig gepraat. Natuurlijk snap ik wel dat het zo nu en dan fijn is om over het weer, kleding, bloemen of noem nog es te hebben. Maar mijn energie gaat stromen van een gesprek waarin het hart open gaat en de pijn gezien mag worden. 

Tribe
De tweede term tribe, elkaar durven nodig hebben, vraagt ook om verheldering. Zelfontwikkeling  en zelfredzaamheid bestaat niet, aldus Olivier. Helen kan alleen in relatie, het universum is relationeel. Hij gaat hierin zover dat hij één-op-één werk liever niet meer doet omdat het onethisch voelt: ‘Je bent een collectief verval aan het reduceren tot een individueel probleem’. 

Als je de ander werkelijk ontmoet dan komt de overleving eerst naar boven. Dit is, in zijn woorden, een gevolg van het feit dat je verliefd hebt moeten worden op de pijn van je moeder. Jouw leven als pasgeborene en jong kind is letterlijk afhankelijk van je moeder en uiteraard ook je vader maar toch in eerste instantie je moeder. Als het met haar niet goed gaat dan is er een existentieel probleem, het voelt voor het kind letterlijk als een kwestie van leven en dood. Die angst wordt een imprint voor de rest van ons leven. En hier ontstaat trauma, Peter Levine zegt hierover: ‘niet de gebeurtenis maar wat de gebeurtenis met je zenuwstelsel heeft gedaan geeft trauma. Je hebt de reactie niet uit kunnen leven, bv vechten/vluchten kon niet uitgeleefd worden.’

En als dat jonge kind kan je dus niet kiezen of je blijft of gaat. Je móet dus wel verliefd worden op die pijn van je moeder. Wat een bijzondere formulering kiest Olivier hier. Maar ik kan dit navoelen.
En in mijn wereld voelt het veilig als ik zorg. Maar dat is dus wat ik heb moeten doen als dat hele jonge kind. Ergens in een andere blog omschrijf ik mijn overlevingsmechanisme als volgt: “ik moet zorgen, anders vallen er doden”. En doordat je verliefd hebt moeten worden op die pijn van je moeder is liefde daarmee, by definition,  onbetrouwbaar geworden want die gaat (ging!) samen met pijn. 

Heling vraagt dus om die pijn onder ogen te komen en hier liefde aan toe te voegen. En de pijn voelen geeft ontspanning omdat je je weerstand mag opgeven. Als je verliefd kunt worden op je eigen pijn dan stopt het lijden en wordt elke binding verbroken en waar binding wordt verbroken kan vérbinding ontstaan.

Hij wil, en ik met hem, plekken gaan herstellen, een stam/tribe, waar je volledig je waarheid kan spreken, waar je aangenomen wordt en diepe verbinding kunt voelen.
En dat vraagt in mijn optiek om moedige ontmoetingen en elke keer opnieuw je bewust worden van je lijf, er goed voor zorgen en actief je zenuwstelsel reguleren. Daarover schrijf ik in de volgende blog, geïnspireerd door Jan Bommerez. 

Ontdek de vierde vrouwelijke traumarespons 'Tend and befriend'

 

Oil on canvas
Theresa Hunt

 Waar ik nu echt van hou

Ik kwam een inspirerende post tegen van Danielle Braun op Linkedin. Over een belangrijke en onbekende reactie op trauma, tw 'tend and befriend'. Ze had hierbij een pagina uit een boek geplaatst waarin dit inzicht van Shelley E. Taylor wordt beschreven. Die pagina bewaarde ik maar ik wist later niet meer waar ik het was tegengekomen. En ik wilde wel graag weten uit welk boek het kwam. Omdat ik er meer van wilde weten ging ik rondvragen of iemand het wist. Vervolgens zelf dieper gaan graven en wat blijkt: het komt uit het boek “Samenlevingen in balans” van Marja de Vries. Ook schrijfster van “De hele olifant in beeld, de universele wetten”.

En dat is dus waar ik op ‘aanga’ want ik heb in 2007 een workshop met Marja de Vries georganiseerd over het boek de hele olifant. Mijn opstartperiode van organiseren en haar opstartperiode van het geven van lezingen. Ik kan daar helemaal enthousiast van worden. Er zijn lijntjes in de wereld tussen mensen die bezig zijn met het werken aan een positieve, constructieve samenleving. Het geeft mij vertrouwen dus eigenlijk. 

Marja de Vries

En waarom ging ik nu aan op dat tend and befriend?

Omdat er een aantal dingen in samenkomt dat voor mij van waarde is in mijn persoonlijke leven. 

Ten eerste ben ik geboren met een gebrek aan gevoel voor hiërarchie. Deels te herkennen in de cultuur, familie en achtergrond van de plek waar ik ben geboren, te weten de Friese wouden. Dit is een deel van Friesland wat zich middels grote strijdbaarheid heeft ontworsteld aan diepe armoede. Uitspraken als ‘wat zou jij mij nou vertellen’ en ‘zal ik zelf wel even bepalen’ zijn daar onderdeel van de dagelijkse gesprekken.
Maar uit mijn geboortehoroscoop en uit mijn hologenetisch profiel van Gene Keys blijkt dat ik ook daadwerkelijk een taak in het leven heb, en ook voel om het bestaande hiërarchische patroon te doorbreken. 

Ten tweede wat uiteraard samenhangt met het eerste is dat ‘de macht’ vaak in handen ligt van ‘de man’ én ik realiseer me steeds meer dat ik ben opgeleid in het traumawerk en het systemisch werk door mannen. Begrijp me goed dat ik heus wel weet dat dit een zwart-wit redenering is maar de nuancering volgt vanzelf. 

Ten derde heb ik in mijn jonge jaren een overlevingspatroon ontwikkeld, ten gevolge van een enigszins emotioneel afwezige moeder, waarin ik me heb geïdentificeerd met mijn vader en het mannelijke. In deze actiegerichte, daadkrachtige modus ben ik een heel eind gekomen. Totdat ik erachter kwam dat er een helft (opnieuw zwart-wit geredeneerd) van mij, de vrouwelijke helft, onderbelicht was. 

En als laatste voel ik de motivatie om in samenhang met de verkiezingsuitslagen, ontstaan door jaren hieraan voorafgaand, mijn steentje bij te dragen aan het opzoeken van elkaar in plaats van te vechten of te vluchten (te polariseren maw). Want dat we met ons allen in zwaar weer zitten lijkt me duidelijk. 

In deze context ging er een lichtje aan. Want ik denk dat het los van mijn individuele, microverhaal zo is dat we leven in een patriarchale samenleving. Nog steeds. Een samenleving gebouwd op eeuwen van vrouwenonderdrukking waaruit we nog lang niet bevrijd zijn. Susan Smit schetst in haar boeken en manifesten deze onderdrukking aan de hand van de term ‘heks’. 

En daar past bij dat die traumareactie van tend en befriend is ondergesneeuwd. Ik heb er ook niks over gehoord van Peter Levine, Gabor Maté, Jan Bommerez, Joh. B. Schmidt (mijn traumatrainer) enzovoorts. Begrijp me goed, ik heb heel veel geleerd van hen en ben blij dat ze brengen wat ze brengen. Maar het verhaal is niet volledig.

Wat is nu, in mijn kort om de hoek vertaling, de tend and befriend respons.

Tending: zorgen, bijstaan, ondersteunen, bemoederen.
Befriending: krachten bundelen, naar elkaar op zoek gaan, aansluiten bij vrienden. 

De bekende reacties op trauma, die je in alle boeken en artikelen, tegenkomt zijn fight, flight en freeze. Maar vechten of vluchten is slechts een deel van een groter geheel, volgens Shelley Taylor, Ph.D., hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Californië, Los Angeles, en haar collega's. Tend and befriend wil zoveel zeggen dat je als reactie op heftige gebeurtenissen met grote impact óók kunt reageren door te beschermen en te koesteren en verbinding te zoeken. Taylor stelt verder dat de (zoals op zoveel gebieden van de wetenschap) stressstudies in het verleden zelden vrouwen betroffen. Terwijl vrouwen hormonaal anders in elkaar zitten en een ander fysiek hebben dan mannen en vaak ook kinderen of anderen hebben die van hen afhankelijk zijn. En dit maakt dat vechten of vluchten vaak minder succesvol uitpakt voor vrouwen. Zij stelt in haar onderzoek dat vrouwen eerder netwerken vormen wat hen de mogelijkheid geeft de krachten te bundelen in geval van problemen. Het team van Taylor constateert dat vriendschap sluiten 'het belangrijkste genderverschil is in de gedragsreacties van volwassenen op stress'.

Shelley E. Taylor

Uitleg over hormonen en het autonome zenuwstelsel

Onder regie van je sympathische zenuwstelsel en je hormoonhuishouding komt er bij stress een complex chemisch proces op gang. De eerste reactie is voor mannen en vrouwen hetzelfde. Je lichaam wordt in opperste staat van paraatheid gebracht en er komt een waterval aan hormonen vrij. Dat geeft een gevoel van opwinding, je bent alert en klaar voor de aanval. Met name de hormonen adrenaline en cortisol zorgen hiervoor. Vervolgens komt er bij vrouwen direct een kalmerend proces op gang, waarbij het hormoon oxytocine een belangrijke rol speelt. Bij stress stijgt bij vrouwen de oxytocinespiegel. Dit zorgt voor verdoving en ontspanning. Hierdoor vermindert je angst en neemt de activiteit van het sympathische zenuwstelsel af. Met deze kettingreactie wordt vervolgens je fight-flight-reactie onderdrukt. Dit is de biologische basis voor het tend-and-befriend-gedrag.

Oxytocine zorgt er dus voor dat de sympathische reactie kalmeert. Oxytocine wordt ook wel het knuffelhormoon genoemd. Het niveau stijgt als je knuffelt, aait of gestreeld wordt. Onder invloed van dit hormoon ga je je socialer, liefdevoller en zorgzamer gedragen en je krijgt meer vertrouwen in anderen. De relatie tussen oxytocine en stressreductie is bij vrouwen inmiddels duidelijk aangetoond.

De troost van een boek en de relatie met de schrijver. Een driedaagse workshop.

 

Drie dagen, 12 april, 17 mei en 14 juni waarop we één van onderstaande drie boeken als inspiratiebron nemen. Met de idee je te inspireren en zo nodig te troosten, dagen waarin je misschien een relatie aan wilt gaan met deze schrijvers. En mogelijk ook met de andere deelnemers van deze workshop. 

De context waarin we aan de slag gaan bevat dus elementen als gedichten, toelichting mijnerzijds van de boeken, delen wie je bent en waar je staat in het leven. En ik zal je op een creatieve manier uitnodigen te werken met het gedachtegoed van deze schrijvers. 

Tijdens of na afloop, even kijken wat het handigste is, krijg je van mij een soort van naslagwerk met teksten en beelden. En uiteraard kan dit naslagwerk ook nog groeien en ontwikkelen door de inbreng van de deelnemers. 

Na vijftien jaar organiseren voor anderen ga ik nu zelf aan de slag. Ik vind het soms wel wat kouwelijk in de wereld om me heen en kies de route om dan zelf vuurtje te gaan stoken (Horace Traubel). Ik blogde over het minder beschouwen en meer deelnemen. En waar kan dat beter over gaan dan zaken die me na aan het hart liggen.

Ten eerste zijn dat altijd boeken.
En ten tweede zijn dat altijd relaties.

Connie Palmen zegt hierover in haar laatste boek ‘Voornamelijk vrouwen’ dat ze in gesprek gaat met de schrijvers, een relatie aangaat in feite. En zo sprak mijn vader, van wie ik de liefde voor boeken heb meegekregen, er ook over. Hij kwam de laatste vijftien jaar van zijn leven bijna niet meer uit huis maar ging op visite bij schrijvers, voerde gesprekken met ze en reisde met ze mee vanuit zijn comfortabele stoel, in de buurt bij mijn moeder. 

Deze liefde wil ik delen met jou. We leven in een wereld waarin het lijkt dat mensen leven vanuit tekort. Maar door liefde te delen ontstaat er alleen maar meer. En dat lijkt mij wel wat.

Ik heb drie ‘lijf’boeken: Consolations van David Whyte, Belonging van Toko-pa Turner en sinds kort dus Voornamelijk vrouwen van Connie Palmen. 

Consolations

Er is een periode in mijn leven geweest van verlies. Mijn vanzelfsprekende, leuke werk ben ik verloren. Mijn moeder, mijn zus, mijn vader en mijn broer (in die volgorde) ben ik verloren. Katten en een hond. Gezondheid van mezelf en van mijn kinderen. Ingrijpende, levensveranderende dingen. Ik las vanochtend nog dat Coen Verbraak een boek schreef Nooit meer dezelfde. En zo is het. Je wordt nooit meer dezelfde. En dat is hoe dan ook zo dat als je leeft dat je vooruit leeft en je leven dus ook voortdurend veranderd. Dat is in feite gewoon het leven. Consolations van Whyte en jaren van maandelijkse online lezingen, in combinatie met zijn poëzie (hij noemt zichzelf dichter) heeft me hier enorm in getroost en geïnspireerd. Voordat de corona uitbrak had ik contact met hem met de uitnodiging naar Nederland te komen, gezien zijn en mijn ontwikkeling komt dat er niet meer van. 

Belonging

Bijna als vanzelf komt dan de existentiële vraag voorbij waar hoor ik bij. Belonging van Toko-pa Turner was hier weer enorm helpend bij. Turner is een Jungiaanse therapeut en haar boek gaat dan ook over het ongemanifesteerde. Je schaduwkant die niet wordt belicht maar wel bij je hoort. Ze schreef haar boek voor de rebellen en de buitenbeentjes, die zich niet thuis voelen, niet gekend en niet begrepen. Termen als de doodmoeder, valse verbondenheid en pijn als heilige bondgenoot. Haar invalshoek is dat als je je buitengesloten voelt, je te maken krijgt met delen van onszelf die we buitengesloten hebben. Ze heeft het over waardigheid, jezelf waardig voelen, dit vond ik zo mooie taal in relatie tot eigenwaarde, het relativeert in mijn ogen. Als je je waardig wilt gedragen dan werk je in feite aan je eigenwaarde. Klinkt simpel maar is het niet. En nog zo een: woede. Ze zegt hierover dat woede essentieel is voor verbondenheid. Met de prachtige zin van Maya Angelou: Verbittering is als kanker, het eet zijn gastvrouw op. Maar woede is als een vuur, het brandt alles schoon. Met andere woorden, gezonde woede is van belang. En een laatste nog: verlangen is als een impuls van de ziel die zegt, het is tijd om naar huis te gaan. 

Vrouwelijke en mannelijke energie

Sinds het verlies van mijn werk kwam er een proces in mij op gang van het herstel van de balans in vrouwelijke en mannelijke energie. De mannelijke energie was bij mij goed op orde, door persoonlijk proceswerk kreeg ik dat helder en dat de vrouwelijke energie was ondergesneeuwd. Op een organische, vaak ook onbewuste manier ging ik dat tekort opvullen. Wel reden waarom mijn activiteiten zich toch voornamelijk richten op het versterken van de vrouwelijke energie. En uiteraard gaat het dus niet om mannen of vrouwen want beide hebben beide soorten energie in zich. Maar we leven nog steeds in een masculiene wereld in mijn ogen.

Het versterken van de vrouwelijke energie definieer ik het liefst met de woorden van Toko-pa. Het vrouwelijke waardeert de intelligentie van onze gevoelens; erkent de noodzaak van overgangsriten; leert je de kracht van luisteren en gezien worden; erkent belang van intuïtie en dromen; is gevoeligheid en kwetsbaarheid en als laatste maar zeker niet het minst belangrijk eert ze de wijsheid van het lichaam.

Voornamelijk vrouwen

En zo kom ik op diezelfde organische manier vanzelf terecht bij dit boek. Hoewel Connie Palmen wars is van innerlijk werk en persoonlijke ontwikkeling schrijft ze prachtig over de schrijfsters uit de vorige eeuw, licht een eigenschap toe uit hun werk en refereert dat aan zichzelf. Op bladzij 1, hoofdstuk Virginia Woolf met als eigenschap Autonoom beschrijft ze bijvoorbeeld dat ‘een vrouw een eigen kamer, geld en ledigheid nodig heeft. En pas als aan deze voorwaarden is voldaan kan een vrouw het vermogen ontwikkelen zelfstandig te denken, er eigen ideeën op na te houden en dat ontzaglijke, autonome werk te verrichten dat het schrijven is.’ En verderop: ‘Nog steeds doe ik de deur op slot, sluit anderen buiten en ik heb nog steeds veel geheimen en weinig vertrouwelingen. Ik wilde erbij zijn en ook niet. Ik zou niet nadenken en schrijven als ik geen problemen op moest lossen’. 

Nou, dan heb je me, super herkenbaar, die dans tussen in de wereld willen zijn en blijven en je willen terugtrekken. Van Palmen zelf begrijp ik dat ze weinig visite krijgt en veel in huis blijft. Op een bepaalde manier roept dat bij mij het verlangen op dat ook te willen. 

In dit boek schrijft ze over 11 schrijfsters en 1 schrijver als Joan Didion, Janet Malcolm en Patricia Highsmith; met eigenschappen als waarachtig, vermetel, meedogenloos etc en legt ze verbindingen naar zichzelf. Prachtig!

Data: vrijdag 12 april, vrijdag 17 mei en vrijdag 14 juni (van ca tien uur tot vijf uur)
Locatie: afhankelijk van het aantal aanmeldingen
Kosten: € 225,- (incl koffie/thee en lunch)
Aanmelding via mijn email