Jan Bommerez over 'De kunst van het loslaten'

Loslaten, vaak hebben mensen die ik tegenkom, moeite met de term loslaten. En dat snap ik wel. Want het klinkt als een iets wat veel moeite vraagt. Je kunt 'loslaten' ook vervoegen: ik laat los, jij laat los, zij laten los etc. Maar het grappige is dat als je de samengevoegde woorden uit elkaar haalt, los en laten, dan krijgt het geheel ineens een andere kleur. Want je 'laat' iets en als je iets laat dan doe je juist niks. Eén van de prachtige, inspirerende, troostende inzichten die ik in de afgelopen jaren van Jan heb geleerd.
En één van de nieuwste dingen die ik van hem leerde is dat je onderbewuste je lichaam ís. Wat me opnieuw inspireerde tot het verdergaand loslaten of zoals hij zegt 'weerstand opruimen'.
Jan Bommerez leidt mensen naar een weg van transformatie, het bevrijden van ons potentieel, een weg die hij zelf loopt. Zijn presentaties zijn nooit hetzelfde en elke keer weer bijgesteld naar aanleiding van zijn eigen ontwikkeling, waarneming en de veranderingen in de tijd. Hij weet zijn kennis op een zeer toegankelijke manier te presenteren en is zeer royaal in het delen van zijn weten en denken. Hij heeft meerdere boeken geschreven, onder andere de boeken “Kun je een rups leren vliegen” en "Minder Moeten Meer FLOW' en “FLOW en de kunst van het zakendoen”. 

De meest actuele ontwikkeling waar hij in zit en mee bezig is, is het loslaten of helen van diepe blokkades (trauma's). Jan pleegt hier verregaande research voor en het gaat niet supersnel omdat hij ook alles zelf wil ervaren en leren toepassen. Zijn bedoeling is om te komen met een zeer toegankelijk boek met vooral relevante en toepasbare kennis over diepe heling. Ik ben er erg optimistisch over en ik heb nu al zin in dat boek! Vandaar dat ik de loslaatworkshop organiseer omdat ik op die manier een mini-bijdrage aan de totstandkoming van het boek kan leveren. En ik hoop dat jij als lezer je aanmeldt om op die manier hem te faciliteren bij het schrijven van dit voor veel mensen belangrijke boek.Want! "Dit is planeet Trauma. Als je niet getraumatiseerd wilt worden, ben je naar de verkeerde planeet gekomen" zegt Peter Levine, trauma-expert die hier boeken over schreef en Somatic Experiencing ontwikkelde; lichaamsgerichte traumatherapie.

Jan Bommerez over Flow:
"De FLOW-staat is onze natuurlijke staat, dat kun je goed zien bij kinderen. FLOW is een manier van leven waarbij je jezelf helemaal overgeeft aan wat je doet, waarin je constant loslaat en daarom moeiteloos mee kunt stromen met de levensstroom. Dit zorgt volgens FLOW-onderzoeker Mihaly Csikszentmihalyi voor het spontaan verschijnen van plezier en creativiteit in het leven. FLOW is een staat van “no-mind” waarbij je voortdurend het verleden loslaat en het geluk van het moment binnenlaat. Onze oude overlevingshersenen vinden dat echter maar niets. Die willen vasthouden aan het verleden 'als referentie voor later'. Ze willen ook controle over de stroom. En juist daarom zorgen ze voor stress in ons systeem. Je kunt de levensstroom niet onder controle krijgen. Je kunt alleen managen hoe jij erop reageert (of niet)."

Jan Bommerez heeft een ervaringsgerichte training ontwikkeld waarin de loslaatprincipes worden ondersteund door sprekend beeldmateriaal. Maar meer nog, waarin het loslaten door jou aan den lijve wordt ervaren door praktisch ingerichte oefeningen, oefeningen die je thuis zelf kunt doen of ook anderen kunt leren. Het is dus een workshop voor particulieren.

Hij komt hier een ééndaagse training over geven op zondag 24 maart 2019
Locatie:  LOFT in Boksum 
Programma van 10.00 - 17.00 uur, inloop vanaf 9.30 uur
Kosten: € 150,-  (incl lunch en koffie/thee en powerpoint die na afloop wordt toegestuurd) graag contant te betalen aan de deur
Aanmelden: jeltinezijlstra@gmail.com

'Schaamte als de angst om niet verbonden te zijn' Brené Brown

Soms duurt het even voordat je begrijpt waar sommige woorden over gaan. Schaamte is voor mij zo'n woord. Heel lang heb ik gedacht dat ik niet iemand ben die zich snel schaamt. Ik durf veel, ben op velerlei gebied niet bang wat iemand van me zal zeggen. Maar dan kom je langzaam maar zeker terecht in processen van rouw en verlies en begin je wat laagjes dieper te zakken. Lees je wat boeken, o.a. die van Brené Brown en Peter Levine. Voel je je bij tijden vreselijk en heb je eigenlijk geen idee hoe nu verder.

Nou, zoiets. Daar ben ik ongeveer. Hoe werkt rouw?? Weet ik veel, geen idee. Het is ook niet iets wat je kunt DOEN. Vorige week was ik bij een bijeenkomst met Manu Keirse en die zegt dat je rouw niet verwerkt, je overleeft het en leert te leven met het verlies. Dat was wel weer geruststellend.
Johannes B Schmidt heeft mij veel geleerd en o.a. in dit verband zijn er een aantal dingen die boven komen drijven: 'Let the body do the work' en 'Don't get in the way'. Ga niet met al je gedachten het lichaamswerk verstoren. En misschien wel het belangrijkste: 'Where is health?', dus richt op de plekken waar je gezond bent, waar het goed gaat. En dat is een hele kluif als je lichaam de bron is van allerlei opgeslagen onrust en angst. Maar tóch. En elke keer weer opnieuw.

Schaamte dus. Ik realiseer me dat ik bij de rouwarbeid (woord van Manu Keirse) niet uitga van mezelf maar dat ik eigenlijk alleen maar, gericht op mijn innercircle, probeer om niet te overdrijven, geen slachtoffersrol te nemen, geen aansteller te worden. En dat manlief en kinderen er vooral maar niet genoeg van krijgen, van mijn verdriet en verlies. Blij en vrolijk moet ik zijn, behulpzaam. Geïnteresseerd, belangstellend en steunend, stimulerend. Enzovoorts. Attent, ik kan er nog van alles bij bedenken.

Totdat mijn lijf ingrijpt. Pijn brengt je in het hier en nu. En zo kom ik terecht op de zin van Brené Brown: schaamte is de angst om niet verbonden te zijn. Tsja, en die begrijp ik heel goed. Ooit was er een overweldigend en beangstigend gevoel, traumatisch zo je wil, het gevoel van 'uit contact zijn met mijn moeder'. Op veel te jonge leeftijd. Het leven is voor mijn moeder niet altijd makkelijk geweest wat voor haar betekende dat ze er niet altijd kon zijn.

Als kind, vooral jong kind, ben je afhankelijk van je moeder, zij houdt je in leven. Het is een kwestie van leven en dood. Vaak heb ik dat in mijn volwassen leven ook zo gevoeld. Ik móet ervoor zorgen dat er contact bewerkstelligd wordt vanuit de volstrekt irreële gedachte dat er anders doden zullen vallen. Jung zou zeggen dat dit mijn schaduw was die aan het roer stond. En therapeuten hebben het dan over de bevroren behoefte die is ontstaan, die behoefte aan contact.

En als ik het dus zo benader dan schaam ik me vaak en veel kapot. Want vooral nu ik me heel kwetsbaar voel, wat nog iets anders is dan me kwetsbaar laten zien, ben ik het allerbangst om uit verbinding te raken. Stel dat ik mijn kwetsbaarheden, grenzeloze vermoeidheid, grenzeloze boosheid, soms verdriet, grote behoefte aan troost, aandacht, luisterende oren, liefde en warmte zou laten zien. Dan wendt iedereen zich van mij af en heb ik afgedaan en raak ik uit verbinding. Wat vervolgens ware doodsangsten veroorzaakt en ook strijdgevoelens van: 'ik ben wel iets waard'. Gevoelens die voor de buitenstaander totaal onbegrijpelijk zijn.

Dus vandaar deze blog. Want zoals in bijgaande quote staat: schaamte tiert welig in het geheim. En op die geheime plek ben ik met mezelf en mijn eigen oordeel over mezelf. Ik hoop dat niet teveel mensen deze blog lezen want ik schaam me kapot. (halfgrapje) Maar ik zet mezelf ook klem door het te bloggen.

 En dat is een andere uitspraak die steeds bij me blijft in de afgelopen tijd: door te oordelen (vooral over jezelf) verlies je jezelf (van/via Jan Bommerez.): If you stay quiet, you stay in a lot of self-judgement (hierboven Brené Brown)

Voor het eerst de verjaardag van mijn vader vieren zonder hemzelf erbij

Vandaag, 7 oktober, is de geboortedag van mijn vader Wierd Minzinga Zijlstra. Hij werd in 1933 geboren. Verloor op zijn vijftiende zijn vader en werd door deze gebeurtenis verantwoordelijk voor zijn moeder, zijn jongere broertjes en zusje en de bakkerij. Het heeft zijn levensloop bepaald en daarmee ook die van mij.
Ik wilde vandaag graag bij zijn verjaardag stilstaan, bij hem stilstaan en dat vond ik nog niet zo makkelijk. Een bloemetje op zijn, nog lege, graf zou hem niks kunnen schelen. Een plek om naar toe te gaan kon ik ook niet bedenken. Muziek afspelen die me aan hem deed denken wist ik niet. En ik realiseerde me in mijn zoeken naar een vorm, dat mijn vader er heel goed in was om te leven in het hier en nu. Het te doen met wat zich voordeed en hier vrede mee te hebben. En dat impliceert ook dat hij niet gehecht was aan spullen, momenten of plekken. Hij kon goed onthechten, zeg maar, zelfs van zijn eigen leven. Zelfs met zijn eigen stervensproces kon hij vrede hebben. Het was een wijze man en ik heb veel van hem geleerd. Wijsheid die hij deels zelf ontwikkelde ten gevolge van de heftige start van zijn leven en deels door te leren, te lezen en te schrijven.
En zo kom ik op het schrijven van deze blog, het ritueel waarmee ik het dichtste bij hem kom: schrijven en lezen.

Vanmiddag, zondagmiddag, is er een programma op tv van Jacobine Geel met als thema: 'Wat is er nodig om artsen iets menselijker te maken'. Mijn vader heeft daar middels zijn gedrag een goed antwoord op gegeven. Het zou zomaar een case kunnen zijn waar je veel van kunt leren. Hieronder mijn vader, tot het eind inspirerend en 'thumbs up'.

Vorig jaar zat er bij de VPRO gids een bijlage ‘Human’. Hierin las ik een artikel over Michel de Montaigne, blogger avant-la-lettre noemen ze hem. O.a. omdat hij zichzelf als studie-object neemt wat in die tijd (16e eeuw) bijzonder was. Wat mij hiervan is bijgebleven, en ik heb het daarom zonet ook weer even opgezocht, is dat hij het heeft over de waardigheid van de vergankelijke ervaring. En dat zweeft de laatste weken iedere keer in mijn gedachten.
We leven in een wereld die vergankelijk is. Wijzelf zijn vergankelijk, alles om ons heen is vergankelijk. Alleen de aarde blijft. Maar dus ook relaties kunnen vergankelijk zijn. Of zelfs: relaties zíjn vergankelijk. Je wordt alleen geboren en je gaat alleen dood. En wat mij nu daar zo in bezig houdt is: hoeveel waardigheid verleen je zelf aan die vergankelijke ervaringen? En voor mij zit dat in de meest basale dingen als het aandoen van je schoenen, omgaan met je spullen, zorgen voor de mensen en dieren in je directe omgeving, ontmoetingen op straat etcetc. Súperbasaal en dichtbij.
En nu snap ik ook wel waarom dat in mijn gedachten zweefde, mijn vader was daar een meester in, een voorbeeld. Zonet nog kreeg ik een berichtje van een buurvrouw die hem miste omdat hij altijd zwaaide als ze voorbijkwam.

Waar ik moeite mee heb en die moeite is de laatste tijd steeds meer gegroeid is het benoemen en aanwijzen en uitvergroten van alles wat er níet goed gaat in de wereld. Ik weet niet of het jullie opvalt maar het is langzamerhand redelijk geaccepteerd om het te hebben over het ‘einde der tijden’. En er is een soort gretigheid om aan te wijzen waar het fout gaat, waarom het fout gaat en wie er fout handelt. En wat dat betekent in mijn ogen is dat mensen leven in een soort van basisangst of basisfatalisme. Ik denk dat niemand daar wat mee opschiet, dat niemand daar beter van wordt. Ik ben er bovendien van overtuigd dat als je notie neemt van allerlei soorten van ellende die er is in de wereld dat dit secundair trauma oplevert. Dat je zelfs min of meer verantwoordelijk wordt voor dit secundaire trauma door mensen er bij voortduring op te wijzen dat ‘alles’ fout gaat.

"Love" by Alexandr Milov from Odessa, Ukraine

 Liever kies ik ervoor om de/mijn aandacht te vestigen op die hele kleine, alledaagse, zo je wilt vergankelijke, dingen. En de dingen die dicht bij/om jezelf liggen. Zorg voor de mensen in je directe omgeving (gezin, familie, buren, kennisen, mensen op straat) zorg voor de dieren in je directe omgeving, zorg voor je spullen (duurzaamheid), zorg voor je boodschappen (biologisch, duurzaam, streekgebonden etcetc). Stephen Covey heeft daar de cirkels voor bedacht, door Eckhart Tolle overgenomen. Als je iets ziet wat niet goed gaat: doe er wat aan; kan/wil je er niks aan doen zet er dan een streep onder. En het leven op aarde is vergankelijk, one way or another. Het getuigt van een bepaalde arrogantie als we zouden denken dat wij in staat zijn om ‘de wereld’ te redden of dat wij überhaupt snappen, overzien, hoe ‘de wereld’ in elkaar steekt. Ik geloof in morfologische resonantie dus als ik streef naar beter op supermicro-niveau, is dat van betekenis.
Vriendelijkheid was een belangrijk punt van de Montaigne en dat snap ik wel, lastig zat!
‘Het nut van uw leven steekt niet in de lengte ervan maar wat u ermee doet’ Aldus de Montaigne. En elk mens doet andere dingen met zijn/haar leven om lang niet altijd begrijpelijke redenen voor zichzelf of voor een ander. Oordelen over wie wat goed doet of niet leidt dus wat mij betreft tot meer ellende. En ik snap dat oordelen genuanceerd te benaderen valt want als iemand op straat om niets in elkaar geslagen wordt is een oordeel handig om te weten wat je moet doen. Maar vaak leidt oordelen tot het verlies van jezelf, ook lastig zat.

Tot slot een mooie metafoor middels een mythe die Lisette Thooft aandroeg in haar boek en workshop: "Inanna's afdaling in de onderwereld"
Volgens deze mythe maakte Inanna een reis naar de onderwereld, omdat ze de troon probeerde over te nemen van haar zus Eresjkigal die heerste over de onderwereld. Ze moest bij zeven poorten telkens iets afgeven, waardoor ze steeds naakter en kwetsbaarder werd. Uiteindelijk werd ze gedood door haar zus. Haar lichaam werd rottend aan een pin aan de wand gehangen, hetgeen symbool staat voor het sterven van de vruchtbaarheid van de aarde tijdens een rouwperiode. Haar dienares kwam haar echter helpen, en Inanna kon de onderwereld verlaten als ze een menselijke plaatsvervanger achterliet. Dat werd haar echtgenoot koning Dumuzi, die niet had gerouwd om haar dood, maar het er integendeel goed van had genomen. Bij haar terugkeer op aarde neemt Inanna wraak. Dumuzi wordt door de demonen van de onderwereld -de galla's- gedood en naar de onderwereld gesleept.

Lisette trok de vergelijking met ons leven: wij zijn nu in de onderwereld, we kwamen uit de hemel bij onze geboorte en we gaan terug naar de hemel bij het sterven. En met name die parallel tussen ons leven en de onderwereld gaf mij een gevoel van opluchting, gek genoeg.
Ongeveer tegelijkertijd kwam ik de mythe tegen van 'Isis en Osiris' in het boek 'Trauma en geheugen' van Peter Levine. Levine trekt de parallel van de zoektocht in je leven naar de brokstukken van pijn en de heling hiervan met de zoektocht van Isis die alle lichaamsdelen van Osiris moet vinden om er weer één geheel van te maken.
Ik vind dat troostende verhalen en gedachten, het leven hier op aarde doet vaak zeer en levert veel zoektochten op.

Mijn bijdrage aan het morfologische veld is o.a. het organiseren van bijeenkomsten, bijeenkomsten die ik zelf heel graag wil meemaken:
Sander de Hosson over palliatieve zorg op 15 oktober
Jan Bommerez over de kunst van het loslaten op 25 november
Wibe Veenbaas met de ontmoeting als leerlandschap op 29 en 30 maart
Lisette Thooft met een schrijfweekend 12, 13 en 14 april

´De ontmoeting als leerlandschap´ met Wibe Veenbaas

Zwanen staan in de Indiase mythologie met hun 'muziek' die
 door de vleugels wordt gemaakt,
voor het in- en uitademen van de heilige levensadem.

Alleen al bellen met Wibe Veenbaas over deze tweedaagse is een inspirerende en ontroerende belevenis. Wat voel ik me leerling van Wibe, van het leven. En wat heb ik zin in de tweedaagse, die ik in een nieuwsbrief ook wel omschreef als inblazing van levensadem; inspirare. De basis die hij heeft gelegd voor deze dagen zijn door hem als volgt beschreven:

• De grond vruchtbaar maken voor leren
• De betekenis van de ontmoeting voor leren
• Het hart als werkruimte
• De diepe betekenis van leren in het leven
• Het veld van leraar en leerling
• De tekens verstaan
• Dienaar zijn op de eerste plaats
• Keer op keer terugkeren

Camus, las ik in het boek 'Consolations' van David Whyte, heeft het over 'to live to the point of tears'. Langzaam maar zeker ervaar ik dagelijks wel zo'n moment dat ik tranen, verdriet, ontroering voel. Een ontwikkeling die te maken heeft met het steeds meer bewust worden. Want het voelen klinkt zo simpel maar was als westers hoofd op pootjes geen vanzelfsprekendheid. In de afgelopen jaren heb ik uitgenodigd door de overlijdens van mijn ouders en zus, hond en katten veel geleerd van Wibe Veenbaas omtrent bewustwording in de tweedaagse ‘Jouw verhaal als bron’ en in de tweedaagse ´Vonken van verlangen´. Zo universeel hoe wezenlijk de invloed van je afkomst doorwerkt in je verdere leven. En hoe fijn dat er dan een leermeester, een gids is die je de weg wijst.

Dû mast goed op dyself passe heeft mijn moeder, mem, vaak tegen mij gezegd. Ik weet het; geen gaaf fries maar het komt wel het dichtst in de buurt van de klank zoals mijn moeder het zei. Maar ja, hoe dóe je dat? Op jezelf passen? Wibe geeft daar handen en voeten aan. Hij noemt zichzelf een ambachtsman. Want het geven van handen en voeten aan je ontwikkeling is een ambacht. Het is indrukwekkend hoe trefzeker hij te werk gaat, vanuit rust, zorgvuldig en heel begaafd in zijn taalgebruik. En onontbeerlijk: met humor en relativering.

In de manier van werken van Wibe zijn plek en ordening vaak richtsnoer en zijn verlies en rouw terugkerende thema’s. Rouw als achterkant van liefde. Geen wonder zonder wond. En de plek van verwondering is de plek van bevruchting. Door rouw wordt de stem van jouw bestemming, het wonder van jouw trilling zichtbaar. De dingen die niet overgaan. Met de vraag: kan je de tekens verstaan, kan je zien wat er oplicht.

Wibe Veenbaas (1949) is een van de grondleggers van Phoenix Opleidingen. Jarenlang gaf hij koers aan de organisatie. In de loop der jaren ontwikkelde Wibe een eigen gedachtegoed; het vormt tot op de dag van vandaag de grondslag voor de vele opleidingen en workshops die Phoenix rijk is. Hij is auteur van vele publicaties zoals 'Vonken van Verlangen', 'De Maskermaker', 'Op verhaal komen' en zijn nieuwste boek 'De tekens verstaan'.

Wibe werkt met metaforen, met kleine opstellingen, opdrachten en met vragen over het thema van de deelnemers zelf vanuit het principe dat we de ander alleen kunnen dienen als we onszelf als instrument gebruiken.

Deze tweedaagse wordt vrijdag 29 en zaterdag 30 maart 2019 gegeven
Locatie: LOFT in Boksum
Programma van 10.00 - 17.00 uur, inloop vanaf 9.30 uur
Kosten: € 375,- (incl lunch en koffie/thee)
Aanmelden: jeltinezijlstra@gmail.com

PS: meer over de zwaan kun je hier vinden 

Een fries schrijfweekend met Lisette Thooft

Het is me heel geregeld overkomen dat ik een artikel van Lisette Thooft las wat me aansprak en wat me iets bracht. Als iets me aanspreekt kijk ik wie de schrijver is van wat ik lees en soms google ik een gezicht. Zo ook met Lisette. Een zachte, heldere uitstraling met een beschrijving van haar leven waarin ik me hier en daar herken. En nadat ik haar boek 'Wie domme dingen doet wordt wijs' had gelezen, vroeg ik of ze een schrijfworkshop wilde geven hier in het friese. Dat ontwikkelde zich op een vanzelfsprekende manier, flow zou Jan Bommerez zeggen. De workshopwas vlak na de zomer gepland met de gedachte dat je dan geïnspireerd het najaar ingaat. En het was zó inspirerend dat ik haar vroeg of ze een schrijfweekend wil geven. Want het lijkt me altijd vreselijk leuk om naar zo'n schrijfweek te gaan in Frankrijk maar ik doe het nooit. En op deze manier is het dichter bij huis en mogelijk ook dichter bij mezelf.

Lisette is rebalancer, schrijfster, spreekster, lijf- en schrijfcoach en‘huisfilosofe’ van Happinez.
Op dit moment freelance journalist o.a. voor Happinez en De Verwondering. Ze schreef veel nonfictie boeken over spiritualiteit, emancipatie en diverse andere onderwerpen, en vertaalde er vijf. Begin dit jaar verscheen haar laatste boek: 'In 9 stappen naar innerlijke bloei, met het Negen Stappen Plan'.Ze schrijft op haar website over zichzelf het volgende:

"Ik heb een lange reis gemaakt van hoofd naar hart, van schrijver tot Rebalancer. Maar schrijven zal ik altijd wel blijven doen, want I’ve been loving it for so long, I can’t stop now."
Ze geeft online trainingen en workshops en coacht mensen als lijf- of schrijfcoach.

Lisette Thooft komt een lang schrijfweekend geven op vrijdag 12 en zaterdag 13 april 2019

Locatie:  LOFT in Boksum 
Programmatijden: 10.00 - 17.00 uur met inloop vanaf half tien
Kosten: € 245,-  (incl lunch en koffie/thee) 
Er is een maximum aan het aantal deelnemers dus meld je snel aan als je zeker wilt zijn van een plek: jeltinezijlstra@gmail.com

Jan Bommerez over de kunst van het loslaten

Loslaten, vaak hebben mensen die ik tegenkom, moeite met de term loslaten. En dat snap ik wel. Want het klinkt als een iets wat veel moeite vraagt. Je kunt 'loslaten' ook vervoegen: ik laat los, jij laat los, zij laten los etc. Maar het grappige is dat als je de samengevoegde woorden uit elkaar haalt, los en laten, dan krijgt het geheel ineens een andere kleur. Want je 'laat' iets en als je iets laat dan doe je juist niks. Eén van de prachtige, inspirerende, troostende inzichten die ik in de afgelopen jaren van Jan heb geleerd.
Jan Bommerez leidt mensen naar een weg van transformatie, het bevrijden van ons potentieel, een weg die hij zelf loopt. Zijn presentaties zijn nooit hetzelfde en elke keer weer bijgesteld naar aanleiding van zijn eigen ontwikkeling, waarneming en de veranderingen in de tijd. Hij weet zijn kennis op een zeer toegankelijke manier te presenteren en is zeer royaal in het delen van zijn weten en denken. Hij heeft meerdere boeken geschreven, onder andere de boeken “Kun je een rups leren vliegen” en "Minder Moeten Meer FLOW' en “FLOW en de kunst van het zakendoen”.

De meest actuele ontwikkeling waar hij in zit en mee bezig is, is het loslaten of helen van diepe blokkades (trauma's). Jan pleegt hier verregaande research voor en het gaat niet supersnel omdat hij ook alles zelf wil ervaren en leren toepassen. Zijn bedoeling is om te komen met een zeer toegankelijk boek met vooral relevante en toepasbare kennis over diepe heling. Ik ben er erg optimistisch over en ik heb nu al zin in dat boek! Vandaar dat ik de loslaatworkshop organiseer omdat ik op die manier een mini-bijdrage aan de totstandkoming van het boek kan leveren. En ik hoop dat jij als lezer je aanmeldt om op die manier hem te faciliteren bij het schrijven van dit voor veel mensen belangrijke boek.Want! "Dit is planeet Trauma. Als je niet getraumatiseerd wilt worden, ben je naar de verkeerde planeet gekomen" zegt Peter Levine, trauma-expert die hier boeken over schreef en Somatic Experiencing ontwikkelde; lichaamsgerichte traumatherapie.

Jan Bommerez over Flow:
"De FLOW-staat is onze natuurlijke staat, dat kun je goed zien bij kinderen. FLOW is een manier van leven waarbij je jezelf helemaal overgeeft aan wat je doet, waarin je constant loslaat en daarom moeiteloos mee kunt stromen met de levensstroom. Dit zorgt volgens FLOW-onderzoeker Mihaly Csikszentmihalyi voor het spontaan verschijnen van plezier en creativiteit in het leven. FLOW is een staat van “no-mind” waarbij je voortdurend het verleden loslaat en het geluk van het moment binnenlaat. Onze oude overlevingshersenen vinden dat echter maar niets. Die willen vasthouden aan het verleden 'als referentie voor later'. Ze willen ook controle over de stroom. En juist daarom zorgen ze voor stress in ons systeem. Je kunt de levensstroom niet onder controle krijgen. Je kunt alleen managen hoe jij erop reageert (of niet)."

Jan Bommerez heeft hier een ervaringsgerichte training voor ontwikkeld waarin de loslaatprincipes worden ondersteund door sprekend beeldmateriaal. Maar meer nog, waarin het loslaten door jou aan den lijve wordt ervaren door praktisch ingerichte oefeningen, oefeningen die je thuis zelf kunt doen of ook anderen kunt leren. Het is dus een workshop voor particulieren.

Hij komt hier een ééndaagse training over geven op zondag 25 november 2018
Locatie:  LOFT in Boksum 
Programma van 10.00 - 17.00 uur, inloop vanaf 9.30 uur
Kosten: € 150,-  (incl lunch en koffie/thee en powerpoint die na afloop wordt toegestuurd) graag contant te betalen aan de deur
Aanmelden: jeltinezijlstra@gmail.com

Sander de Hosson deelt zijn ervaringen rondom palliatieve zorg

Zoo hee, het uitbrengen van zijn boek Slotcouplet omtrent palliatieve zorg was booming! Dit kwam april uit en moest herdrukt en herdrukt worden. Een goede zaak dat hier aandacht voor komt. Voor mij kon het niet actueler omdat mijn vader in april is overleden. de Hosson zegt: 'het kan snel gaan' en dat heb ik aan de lijve ervaren. 

',,Mensen die sterven, kunnen je alles over het leven leren’’, zei een opleider ooit tegen mij. Pas in de laatste jaren, nu ik veel meer ervaring heb met het begeleiden van sterven, ben ik gaan beseffen dat dit geen holle frase is. Mensen op hun sterfbed kijken terug naar het leven en evalueren het leven. Het is waardevol daarnaar te luisteren.'
Aan het woord is Sander Hosson, longarts in het Wilhelminaziekenhuis in Assen en gespecialiseerd in palliatieve zorg. Laatste uren, intieme geheimen en levenslessen zijn termen die je bij hem tegenkomt.

Geneeskunde, dat is soms genezen, vaak verlichten, altijd troosten. Sander de Hosson laat zien hoe deze eeuwenoude uitspraak nog altijd geldt. Hij behandelt patiënten met een ongeneeslijke ziekte, bij wie de laatste levensfase is aangebroken. Samen met een team van zorgverleners streeft hij naar de beste kwaliteit van leven en sterven voor de patiënt. Hij vertelt en deelt openhartig hoe hij denkt, voelt en handelt bij vaak ingewikkelde ziektegeschiedenissen, en hoe hij worstelt met de vraag die veel dokters hebben: waar ligt de grens van geneeskunde? Moet wel alles wat kan?
Hij doet dit o.a. door het schrijven van zijn columns 'Op leven en dood', zijn Tedtalk 26 oktober vorige jaar in Groningen en zijn boek 'Slotcouplet'.

En op mijn uitnodiging komt hij het ook met ons delen in LOFT op  
Maandagavond 15 oktober 2018, 19.30 u inloop, 20.00 start 
Locatie:  LOFT in Boksum 
Kosten: € 35,-  (incl koffie/thee; graag contant te betalen aan de deur)
Aanmelden: jeltinezijlstra@gmail.com

Wat koffie, verlies, vrijheid en leven met elkaar te maken hebben

Misschien heb ik nog niet altijd even duidelijk laten weten dat ik niet zo ben van het positieve denken. Ik postte in 2010 al een berichtje met een filmpje van Barabara Ehrenreich, auteur van het boek 'Smile or Die'. Wel geloof ik in dankbaarheid en dat je jezelf kan helpen door je blik actief te richten op alle dingen die er wél goed gaan.

Waarom deze intro? Ik voel me bezwaard om teveel te praten over het verlies wat er is geweest in de afgelopen jaren. Dit is wat er was in de afgelopen tien jaar: verlies van mijn baan, verlies van gevoel van veiligheid tgv angstaanvallen,  verlies van mijn baarmoeder, verlies van mijn galblaas, verlies van mijn moeder, mijn zus en mijn vader, verlies van onze hond en twee katten.
Ik kreeg op een bepaald moment behoefte om dit verlies chronologisch in beeld te brengen om in ieder geval een gevoel van compassie voor mezelf op te kunnen brengen. Want mijn strategie in het leven is, was, het aanspreken van mijn mannelijke deel en stoer en in de actie doorgaan.
Maar het effect daarvan is dat mijn lichaam aan de bel trekt. Nu heb ik weer een loeier van een ontsteking in mijn schouder.

Ondertussen heb ik geleerd dat je iets pas kunt loslaten als je het hebt vastgepakt. Dus het verlies en het verdriet en de boosheid daarover kan ik pas werkelijk loslaten als ik het echt heb toegelaten. En wat daar erg bij helpt is erover praten met mensen die goed kunnen luisteren en dat ook willen doen. En wat mij betreft vergeten ze alles wat ik vertel zolang ze in het moment oprecht en aanwezig zijn.

En gelukkig heb ik veel goeds en fijns om van te genieten, in de eerste plaats een dijk van een man en prachtige kinderen en prachtige partners van die kinderen. En wat toeval of onbewust gestuurd ook heel fijn was is dat ik gedurende de verlieservaringen ook steeds in training was, NLP, systemisch werk, traumawerk, de kunst van het loslaten, verandermanagement, jouw verhaal als bron, rouw- en rouwverwerking en propedeuse godsdienst.

Dus ik kan heel goed zien en voelen dat de verlieservaringen me ook iets kunnen zeggen; dat ik er ook van kan leren voor het leven. En hoewel het misschien niet sociaal wenselijk is om te zeggen hebben de overlijdens van mijn ouders en zus me ook een gevoel van vrijheid gebracht.
Maar dat schaar ik dus niet onder positief denken maar onder bereid zijn te leren van het leven. En de pijn en het verdriet die daarbij horen ook toelaat.

Vandaar mijn behoefte aan die momenten van koffiedrinken met een aantal vrouwen dat het écht even ergens over gaat. We luisteren naar elkaar, we stellen elkaar vragen, we zien elkaar. Zo'n moment. En ik organiseer deze koffiemomenten nu al een heel aantal jaren en kan uit ervaring vertellen dat bijna iedereen het erg waardeert dat er even zo'n moment is, een moment van rust en bezinning.

Je bent uitgenodigd donderdag 24 mei 9.30 uur en van harte welkom bij Postplaza in Leeuwarden

Ken Je Mij - Trijntje Oosterhuis en Yosina Rumajauw

Het meisje en de schildpadden

Er was eens een meisje, dat liep op het strand. het was een heel mooi strand met droog rul zand. De zon scheen, het was zomer. De zee was groenblauw en stuurde steeds opnieuw een golf het strand op. Ze liep het liefst daar waar de golven haar enkels omspoelden. Haar benen waren bruin en droog van al die dagen die ze al aan het strand had doorgebracht.
Plotseling zag ze in de verte de schildpadden alweer liggen. het leek of ze op haar lagen te wachten. Op een wonderlijke manier werd ze door de beesten aangetrokken. Toen ze ze in het zicht kreeg begon ze te rennen en hijgend plofte ze naast de schildpadden in het zand. Het zand waaierde over ze uit door de vaart waarmee ze neerviel.

Als er al één van hen zijn poten of kop buiten het schild had gehad dan was dat nu niet meer zo want schildpadden verschansen zich bij dreiging van gevaar. Ze trekken poten en kop terug in het schild. Waarschijnlijk lagen ze nu wat grommend te mopperen in hun schild over al dat binnenwaaiende zand. Maar het meisje had niks in de gaten. Was blij dat de schildpadden er nog waren. Was er zeker van dat de beesten ook blij waren dat zij er weer was. Ze ging op haar zij liggen met haar hoofd in het zand om bij één van de schilden naar binnen te loeren. Het zand vermengd met het overgebleven zout uit de zee zat nu in haar haar en haar oren. Maar ze merkte het niet. Ze praatte heel zachtjes tegen het beestje wat daar binnenin moest zitten. Ze vertelde op fluistertoon dat het zo mooi was op het strand. En vroeg of hij even tevoorschijn wilde komen. Beloofde dat er echt niks zou gebeuren. Het was veilig op het strand en in geval van gevaar zou zij hem beschermen. Dat beloofde ze. Het duurde lang zoals ze daar lag te praten op zachte geruststellende toon. Vriendelijk, vol liefde. Heel even dacht ze dat ze iets hoorde en stopte ze met praten. Maar er gebeurde niks.

Verdrietig keek ze naar de andere schilden, geen pootjes, geen kopje, niks. Zo zagen ze toch niks dacht ze. En het is hier zo mooi. De zon schijnt over de golven, het schittert tot aan het eind van de horizon. Er lagen allemaal schelpen en schelpje die je kon verzamelen. Het strand grensde aan de ene kant aan de duinen maar aan de andere kant aan een naaldbomenbos. En het strand was zo wit en zo warm. Ze was helemaal gelukkig, de schildpadden zouden ongetwijfeld uit hun schilden komen. Dat kon niet anders.

Ze vloog weg naar het water, had zin om te zwemmen. Ja, ze trok haar jurk uit en rende het water in. Even benam de onverwachte kou haar de adem maar dat was maar kort. Ze was snel gewend en plonsde kopje onder. Probeerde steeds weer opnieuw onder de volgende golf te duiken. Ze was gelukkig. Ze zwom in de zekerheid dat de schildpadden straks uit hun schilden zouden kruipen en met haar mee zouden gaan. Vol verwachting. Het water spoelde het zand weer uit haar haren en haar oren. Ze trok nu alles uit. Er kwam hier nooit iemand en naakt zwemmen was heerlijk. Haar hele huid die aangeraakt werd door dat zachte water. Steeds bewegend. Ze ging een heel stuk op haar snelst zwemmen totdat ze zich proestend omdraaide op haar rug. Even uithijgen en haar ademhaling terugbrengen naar een normaal ritme. Zo, even kijken hoet het met haar schildpadden was. Op tenen liep ze ernaartoe, wel wetend dat ze misschien door haar rennen weer weg zouden zijn. En? Zag ze een pootje? Een kopje? ....Nee. Nog steeds niks. Ze pakte es eentje op, rammelde er een beetje mee. Gebeurde er nu iets? Iets harder rammelen.. het voelde gek, dat lijfje wat binnenintegen dat schild bonkte. Ah, er schoot haar iets anders te binnen. Weg rende ze weer. het zand dwarrelde weer in het rond door haar plotselinge vaart. Hoorde ze nog een zacht grommend protest?

Ze gin in het bos een stokje zoeken. Het zonlicht, brandend op het bladerdak, kwam maar mondjesmaat tussen de bomen terecht. Oooo, wat rook het hier lekker. Het geluid van de zee werd in het bos ook veel zachter, een beetje mysterieus. Ze dwaalde een heel eind voordat ze het goede formaat stokje had gevonden. Een stokje met een goed vorm. Ze had een beetje een haakje nodig. En ja, gevonden! Huppelend ging ze weer terug naar haar goede vrienden. Nu zou het echt gaan lukken. Hadden ze haar gemist? Ze was ervan overtuigd. En natuurlijk waren ze blij dat ze weer teruggekomen was. Ze plofte neer bij diezelfde waar ze net mee gerammeld had. Ging nu voor de achterkant liggen, op haar zij. Weer met haar oor en haar in het zand. Het bleef nu nog veel erger plakken omdat ze nog vochtig was van het zwemmen. Ze pakte het stokje en stak dat in het gat waar een pootje uit hoorde te komen. Heel diep kon het stokje er niet in

Ze duwde es even, waar ze tegenaan duwde gaf een klein beetje mee. Veerde een beetje. Ze haalde het er weer even uit om te kijken waar het haakje ook weer zat. En hup, het stokje er weer in. Ze probeerde nu het haakje ergens achter te krijgen. Dan trok ze gewoon een pootje naar buiten. Zo kon de schildpad ontdekken dat als die poot buiten het schild zat dat er heus niks gebeurde. Ze peuterde en prutste maar kon niet echt houvast krijgen. Gevoelens van ongeduld begonnen in haar buik te borrelen. Ze gooide een beetje bozig een hand vol zand op het schild. Met opzet ook een beetje zand in het schild. Dat leek haar lastig voor het beest. Eigen schuld! Ze was hier nu toch!? Waarom wilde hij niet even naar buiten komen?

Ze werd nu toch wel een beetje onrustig. Wisten de schildpadden eigenlijk wel dat ze hier was? Misten ze haar als ze naar huis moest? En waren ze blij als ze haar aan zagen komen? In een soort van laatste wanhoopspoging besloot ze de schildpad die ze het liefst tevoorschijn zag komen, op te pakken. De liefde stroomde weer door haar heen. Heel voorzichtig hield ze het beestje vast. Ze had een list bedacht. Ze liep een heel eind de zee in met het beest. Ze moest opnieuw even wennen aan de kou maar was vastberaden. Toen ze tot haar middel in het water stond, hield ze de schildpad onder water. Ze wist het zeker. Nu zou hij eruit komen. Ze wiegde het schild zachtjes heen en weer. Zo zou het beestje dezelfde streling van het water voelen die zij vanmiddag aan haar huid had gevoeld. Er was zoveel goeds en zoveel moois buiten het schild te ontdekken. Dat zou het beest nu toch wel bewegen om tevoorschijn te komen. En ze bleef wiegen en kijken. En kijken en wiegen. Een diep verdriet kwam omhoog. Al haar liefde en al haar geduld, zelfs haar woede konden de dieren niet vermurwen.Woedend gooide ze het schild zover ze kon de zee in. En plofte in het water waar het strand en de golven elkaar ontmoetten. Een schildpad wilde niks zien. Daar was ze nu zeker van. Die wilde alleen maar op het strand liggen en lekker warm worden in de zon. Na lang gehuild te hebben begreep ze dat het de schildpadden niet zoveel uitmaakte of ze nu langskwam of niet. Ze hadden het goed. En wilden niet tevoorschijn komen om bij haar te zijn. Bibberend stond ze op. Ze was koud en liet zich nu languit in het warme zand vallen. De zon en het zand maakten haar weer door en door warm.
Nog één keer kwam ze overeind om bij de overgebleven schildpadden te gaan zitten. Diep dacht ze erover na hoe het toch kon dat de verlangens van de beesten zozeer verschilden van die van haar. Totdat ze plotseling in de verte een vogel zag die capriolen in de branding maakte. Nieuwsgierig vloog ze overeind en rende er naar toe.

When love was king van Gregory Porter

Gisteravond, 21 maart, begin van de lente, was ik met mijn lief naar Gregory Porter in Carré. Ik ga niet vaak naar concerten omdat ik niet zo van de grote groepen mensen ben. En áls ik naar een concert ga dan zet ik me lijfelijk vaak een soort van schrap. Gisteravond hoefde dat niet en kon ik het binnen laten komen. En ik werd echt omver geblazen door dit lied. De tranen liepen me over de wangen. Prachtig!

When Love Was King

Gregory Porter

Once was a kingdom, far far away.
Love was the rule of the day.
Nothing more nothing less
Than to give your friend your best.
There's much more story that I could tell
To make the hardest hearts swell.

This is the story when love was king.

When love was king, do you remember?
When love was king, when love was king
I remember when love was king

He ruled the land, with his fist unfurled
With open arms for the world
Of hungry children, first he'd think
To pull their lives from the brink
When love was king
He rescued souls lost in the sea
In drifting vessel he would hear their plea
When love was king
He threw a line before they'd sink
And gave the thirsty ones a drink

He told the meek that they should try
To use the sword to smite the lie
That being king is for the weak
When love was king
I pray the lord these words we seek

When love was king
He showed respect for every man
Regardless of their skin or clan
Beside him stood his mighty queen
and equal force wise and keen
He lifted up the underneath
And all his wealth he did bequeath
To those who toiled with out a gain
SO they would remember his reign

So seek someplace to call your own
Right next to this mighty shinning throne
When love was king
When love was king

Songwriters: Gregory Porter

Songteksten voor When Love Was King © Universal Music Publishing Group

Het evangelie van Starik

Het evangelie van Starik

Ik moet mijn zoon nog zeggen
dat hij moet leren op zichzelf
te staan, ik moet hem uitleggen

je komt alleen, je gaat alleen
en onderweg zijn vele wegen
maar die gaan nergens heen.

Twaalf is hij. En grijnst verlegen.

F. Starik (1958-2018)
uit: Songloed (2007)

Wat koffie, zwanen, Wibe Veenbaas en René Gude met elkaar te maken hebben

Trynke Minzinga Zijlstra Veenstra

Wat ben ik toch een gezegend mens dat ik met enige regelmaat mij mag laven aan de wijsheid van mensen als Wibe Veenbaas. Afgelopen weekend 'Jouw verhaal als bron' had ik meerdere verdiepende inzichten, dingen die ik eigenlijk cognitief al wist maar die ik nu ineens ook werkelijk begreep, een ervaren begrijpen. Woorden als buigen, geven en aannemen, dienen en schuld en onschuld krijgen nu werkelijk betekenis voor me. Als ik aanneem wat zich heeft voorgedaan in mijn leven, werkelijk aanneem dan kan ik buigen voor het leven, buigen voor mijn verleden waar mijn verhaal ligt, als bron. En als ik werkelijk aanneem pas dan kan ik werkelijk dienend in het leven staan.
Want ik begrijp nu dat mijn huidige vorm van geven, waarin ik bijna wel zeker weet dat ik daar niet alleen in sta, mij ook vaak het gevoel van controle geeft, waarmee ik in de onschuld sta. Bouke de Boer van het NTI-NLP zei vaak: durf in de schuld te staan. Maar nu pas begrijp ik wat hij bedoelde. En misschien zijn de woorden zo achter elkaar gezet nog steeds niet heel helder maar bij mij van binnen voelt het wel helder. Wat een geluk!

En voorheen zou ik het gevoel hebben tekort te schieten, dat ik zo dom ben dat ik het nu pas begrijp, maar ook dat heb ik nu niet. Ik kan ook heel goed voelen met wat Wibe bedoelt dat we leerlingen zijn van het leven. Daarom kan ik ook in mijn nieuwsbrief schrijven dat jij en ik heling los kunnen laten omdat jij en ik al heel zijn. En hoe prachtig is het dan dat Jan Bommerez 10 juni weer een workshop komt geven over Die kunst van het loslaten. Het leven moet voorwaarts geleefd maar achterwaarts begrepen (Kierkegaard).

En Wibe zegt: 'de ontmoeting als leerlandschap'. Vanuit werkelijke interesse. Met het hart open. René Gude, wát heb ik veel van die man geleerd, zei het volgende tegen Theo Maassen tijdens de '24 uur met': "Het woord interesse is opgebouwd uit de twee latijnse woorden ‘inter’ (tussen) en ‘esse’ (zijn). Gude tegen Maassen: “jij bent een zijnder, ik ben een zijnder, en inter-esse betekent: dat wat er tussen ons is. Wij zijn daar samen in geïnteresseerd, het gaat ons samen aan. We moeten er allebei aan meedoen, en zodra één van ons tweeën zich daaruit terugtrekt is het weg. Als wij echt zijn is er tussen ons ook iets, en dat is nu net iets waar we het meeste belang aan hechten”.
Zo jammer dat ik René Gude niet meer uit kan nodigen naar LOFT!

Maar ik kan jou vrijdag 23 maart om half tien bij PostPlaza. wel uitnodigen voor zo'n ontmoeting, als leerlandschap vanuit werkelijke interesse en het hart open. Met een heerlijk bakje koffie erbij! Een inademing van de ziel: Inspirare. Mail mij wel even als je wilt komen!
Het geluid van de vleugels van de zwaan staat in het hindoeïsme voor het in- en uitademen van de heilige levensadem. En bij de indianen brengt de zwaan tijden van transformatie en veranderende staat van bewustzijn.

Ken je mij van Trijntje Oosterhuis

Tijdens de tweedaagse 'Jouw verhaal als bron' met Wibe Veenbaas haalde hij een aantal keren dit lied van Trijntje Oosterhuis aan. De tekst is geschreven door haar vader Huub Oosterhuis. En hij had zich laten inspireren door Psalm 139. 

Het bijzondere is dat toen mijn moeder, twee jaar geleden, zo ziek was, zij ons, haar kinderen, vroeg of we na wilden denken over haar begrafenis. Over wat voor ons troostend zou kunnen zijn. Ik wilde toen graag 'Ken je mij' van Trijntje Oosterhuis gespeeld hebben. Zo prachtig. Samen hebben we daar nog naar kunnen luisteren doordat ze hier ruimte voor had en gaf. 

Wat nu zo frappant is, is dat mijn vader vanmorgen de friese bijbel erbij pakte, zonder dat ik het over het afgelopen weekend had gehad. En hij mij de suggestie gaf dat ik Psalm 139 bij herhaling zou kunnen lezen. Dus ik heb het uitgeschreven en plak het hieronder neer. Samen met een foto van mijn vader en mij vanochtend bij de koffie. Leren van het leven.

Psalm 139          

Oan ‘e Heare is net te ûntkommen

1             Foar de dirigint. Fan David. In psalm.

O Heare, Jo ha my hifke en Jo kenne my.

2             Jo witte fan myn sitten en oereinkommen.

               Fan fierren al fersteane Jo myn gedachten.

3             Jo bemjitte myn gean en myn lizzen,

               Mei al myn wegen binne Jo bekend.

4             Want der komt my gjin wurd oer de lippen

               Of Jo, Heare, witte der al lang fan.

5             Achter my binne Jo en foar my, rûnom,

               En Jo lizze de hân op my.

6             Dat te witten is my al te wûnder

               En te ferheven; ik kin der net by.

7             Mar wêr moet ik hinne foar jo Geast,

               Wêrhinne flechtsje foar jo eagen?

8             Klim ik nei de himel op, Jo binne dêr.

               Jou ik my del yn it deaderyk, dêr binne Jo ek.

9             Nim ik de wjokken fan é moarntiid

               En stryk ik del by de fierste see,

10          ek dêr sil jo hân my liede

               En jo rjochterhân my fêst hâlde.

11          Al tink ik, dat de tsjusternis myn tekken is

               En al brûk ik de nacht as myn dei,

12          foar Jo is it tsjuster gjin tsjuster

               En de nacht like ljocht as de dei.

13          Jo hawwe ommers myn nieren foarme,

               My weve yn myn memmeskurte.

14          Ik loovje Jo dat ik sa bjusterbaarlik makke bin

               Wûnderbaarlik binne Jo wurken,

               Ik wit it tige skoan.

15          Myn lichem wie Jo net ferburgen,

               Doe’t ik yn it ferhoalene makke bin

               As keunstich weefwurk yn ‘e djipten fan ‘e ierde.

16          Jo eagen hienen my al sjoen,

               doe’t ik noch yn ‘e memmeskurte lei.

               Ja de dagen dat myn lichem foarme waard

               Stienen allegear al yn jo boek beskreaun,

               Doe’t der noch net ien fan bestie.

17          Mar foar my – hoe swier binne jo gedachten te fetsjen,

               Hoe machtich, o God, binne se yn tal.

18          Woe ik se besomje, dan binne se mear as it sân.

               En kaam ik op ‘e ein, dan bliuw ik noch mei Jo dwaande.

19          O God, deadzje dochs de sûnders

               En lit de moardsuchtigen by my wei gean,

20          dy’t dûbelhertich tsjin Jo sprekke

               En har waanwiis tsjin Jo ferheffe.

21          Soe ik gjin hate hawwe yn jo hater, Heare?

               Soe ik net ferachtsje dy’t it tsjin Jo yn ‘e kant sette?

22          Sa folslein is myn haat tsjin har,

               Dat se binne foar altyd myn fijannen.

23          Hifkje my, God, en ken myn hert,

               Bedjipje my en ken myn gedachten.

24          Sjoch, oft ik op in wei-fan-ferdjer bin

               En bring my op de âlde, de ivige wei.

Gesprek met een steen van Wislawa Szymborska

Gesprek met een steen
Wisława Szymborska
Vertaling: Gerard Rasch


Ik klop op de deur van een steen.
‘Ik ben het, doe open.
Ik wil bij jou naar binnen gaan,
overal bij je rondkijken, met jou mijn longen vullen.’

‘Ga weg,’ zegt de steen.
Ik ben hermetisch gesloten.
Zelfs aan stukken geslagen
zullen we hermetisch gesloten blijven.
Zelfs fijngewreven tot zand
zullen we niemand binnenlaten.’

Ik klop op de deur van de steen.
‘Ik ben het, doe open.
Ik kom uit louter nieuwsgierigheid
die alleen het leven kan bevredigen.
Ik heb me voorgenomen door je paleis te wandelen
en daarna nog blad en waterdruppel te bezoeken.
Ik heb voor die dingen niet veel tijd.
Mijn sterfelijkheid hoort je te ontroeren.’

‘Ik ben van steen,’ zegt de steen,
‘en moet noodzakelijkerwijs mijn ernst bewaren.
Ga hier weg.
Ik heb geen lachspieren.’

Ik klop op de deur van de steen.
‘Ik ben het, doe open.
Ik heb gehoord datje binnen grote lege zalen hebt,
onbezichtigd en vruchteloos mooi,
verlaten en zonder echo van enige voetstap.
Geef toe datje daar zelf niet veel van weet.’

‘Ja, grote en lege zalen,’ zegt de steen,
er is alleen geen plaats.
Mooi, wellicht, maar dat gaat de smaak van
jouw gebrekkige zintuigen te boven.
Je kunt me leren kennen, maar ervaren nooit.
Mijn hele oppervlak keer ik jou toe,
mijn hele binnenste wend ik van je af.’

Ik klop op de deur van de steen.
‘Ik ben het, doe open.
Ik zoek in jou geen toevlucht voor altijd.
Ik ben niet ongelukkig.
Ik heb zelf ook een huis.
Mijn wereld is een terugkeer waard.
Ik kom en ga met lege handen.
En als bewijs dat ik hier werkelijk was,
kan ik slechts beschikken over woorden die niemand zal geloven.’

‘Je komt er niet in,’ zegt de steen.
‘Je mist het zintuig van de deelname.
En er is niets wat dat vervangen kan.
Zelfs een tot alziendheid aangescherpte blik
baat je niets zonder het zintuig van de deelname.
Je komt er niet in, hebt er nauwelijks een idee van,
bezit nauwelijks zijn kiem, de verbeelding.’

Ik klop op de deur van de steen.
‘Ik ben het, doe open.
Ik kan niet tweeduizend eeuwen wachten
voor ik in jouw huis mag komen.’

‘Als je mij niet gelooft,’ zegt de steen,
‘vraag dan het blad, je zult hetzelfde horen.
Vraag het de waterdruppel, zijn antwoord luidt net zo.
Vraag het tenslotte een haar op je eigen hoofd.
Een lach zwelt in me aan, een reusachtige lach,
maar ik weet niet hoe ik hem moet lachen.’

Ik klop op de deur van de steen.
‘Ik ben het, doe open.’

‘Ik heb geen deur,’ zegt de steen

Sander de Hosson deelt zijn ervaringen rondom palliatieve zorg

Zoo hee, het uitbrengen van zijn boek Slotcouplet omtrent palliatieve zorg was booming! Dit kwam april uit en moest herdrukt en herdrukt worden. Een goede zaak dat hier aandacht voor komt. Voor mij kon het niet actueler omdat mijn vader twee weken terug is overleden. de Hosson zegt: 'het kan snel gaan' en dat heb ik aan de lijve ervaren. 

',,Mensen die sterven, kunnen je alles over het leven leren’’, zei een opleider ooit tegen mij. Pas in de laatste jaren, nu ik veel meer ervaring heb met het begeleiden van sterven, ben ik gaan beseffen dat dit geen holle frase is. Mensen op hun sterfbed kijken terug naar het leven en evalueren het leven. Het is waardevol daarnaar te luisteren.'
Aan het woord is Sander Hosson, longarts in het Wilhelminaziekenhuis in Assen en gespecialiseerd in palliatieve zorg. Laatste uren, intieme geheimen en levenslessen zijn termen die je bij hem tegenkomt.

Geneeskunde, dat is soms genezen, vaak verlichten, altijd troosten. Sander de Hosson laat zien hoe deze eeuwenoude uitspraak nog altijd geldt. Hij behandelt patiënten met een ongeneeslijke ziekte, bij wie de laatste levensfase is aangebroken. Samen met een team van zorgverleners streeft hij naar de beste kwaliteit van leven en sterven voor de patiënt. Hij vertelt en deelt openhartig hoe hij denkt, voelt en handelt bij vaak ingewikkelde ziektegeschiedenissen, en hoe hij worstelt met de vraag die veel dokters hebben: waar ligt de grens van geneeskunde? Moet wel alles wat kan?
Hij doet dit o.a. door het schrijven van zijn columns 'Op leven en dood', zijn Tedtalk 26 oktober vorige jaar in Groningen en zijn boek 'Slotcouplet'.

En op mijn uitnodiging komt hij het ook met ons delen in LOFT op  
Maandagavond 15 oktober 2018
Locatie:  LOFT in Boksum 
Kosten: € 35,-  (incl koffie/thee; graag contant te betalen aan de deur)
Aanmelden: jeltinezijlstra@gmail.com